Άνθρωπος ή καλαμάρι; Ελευθερία ή θάνατος;
( Μέρος 7ο )
7. Το πρόβλημα
Ανακύπτει εκ των ανωτέρω ένα ουσιώδες κοινωνιολογικό, αλλά πρωτίστως οντολογικό ζήτημα. Αβασάνιστες, ευάλωτες, αυτοευνουχισμένες υπάρξεις, αγωνίζονται να ανταπεξέλθουν σε ρόλους δυσανάλογους με τις ικανότητές τους. Υποδύονται τους πατρόνους της πολιτικής, της επιστήμης και του θεάματος. Διαχειρίζονται τα θέματα της πολιτείας, διαμορφώνουν το εκπαιδευτικό τοπίο και, αλίμονο, αναπαράγουν μοντέλα ηθικής και τρόπου ζωής. Τα πρότυπα κλωνοποιούνται, οι πιστοί πολλαπλασιάζονται, τα like πληθαίνουν και το ιδιότυπο υπαρξιακό facebook ενσωματώνει μέλη απ’ όλες τις κοινωνικές συνιστώσες. Οπαδοί κλώνοι των αστραφτερών γόνων, κάνουν login στην ανοησία της κενότητας, ποθώντας, ως ετερόφωτα μετέωρα, να καθρεπτίσουν λίγη από τη λάμψη των προβεβλημένων αστέρων. Εκτίθενται στην τοξική ακτινοβολία των μεταλλαγμένων x-men, ελπίζοντας στη δική τους μετάλλαξη, ποθώντας την αναγνωρισιμότητα της εφήμερης επικαιρότητας.
Η επιτακτική αστόχαστη εναλλαγή της μόδας, του look, της εικόνας, ακολουθείται από την αβασάνιστη αναθεώρηση αντιλήψεων, αρχών και αξιών. Υλικά και άυλα αγαθά καταναλώνονται βουλιμικά με την ίδια αφάνταστη ελαφρότητα, προκαλώντας στην εσπερία, επιδημική παχυσαρκία σωμάτων αλλά και συνειδήσεων. Το παρελθόν εξετάζεται με ειρωνικό αναστοχασμό. Το παρόν κυριαρχείται από άγχος και ανασφάλειες. Διεκδικητικό, καταναγκαστικό, διαρκώς μεταβαλλόμενο, απειλεί τις προσδοκίες και απαιτεί συνεχείς επίπονες προσαρμογές. Το μέλλον έχει καταργηθεί. Που χώρος, που τόπος και χρόνος; Η κοινωνική συνοχή χαλαρώνει, ο λόγος απονομιμοποιείται, το πρόσωπο αποδομείται. Από τις ρωγμές της αβεβαιότητας εισχωρούν με απελπιστική ευκολία, ανατολικές παρωχημένες απολιθώσεις, μοδάτα φιλοσοφικά ρεύματα και εκλαϊκευμένος μυστικισμός – αποκρυφισμός, με εθνικιστικό πολλές φορές προσωπείο.
Οι διαστάσεις του υπαρξιακού προβλήματος αγκαλιάζουν, σαν ιστός αραχνοΰφαντος, το σύνολο των δομών της ανθρώπινης έκφρασης. Το κέλυφος και τον πυρήνα, την εμφάνιση και το περιεχόμενο, το φαινομενικό και το πραγματικό, το πρόσωπο και την ουσία. Εδώ εντοπίζω την αντίστροφη μετεξέλιξη από την πεταλούδα στο σκουλήκι, από τον άνθρωπο στο καλαμάρι. Παράδοξα και μη φυσιο-λογικά η πεταλούδα, εκούσια ξεριζώνει τα υπέροχα φτερά της, εισέρχεται στο κουκούλι και μεταμορφώνεται σε κάμπια. Απ’ τον ουρανό στη γη, απ’ τα σύννεφα στο χώμα, απ’ την αιώρηση στον ερπυσμό, απ’ την πτήση στην πτώση, απ’ την ελευθερία στο θάνατο.
Ο άνθρωπος αυτενεργεί διαστροφικά. Διαγράφει εθελούσια το ουσιώδες χαρακτηριστικό της ιδιοσυστασίας του, την ελευθερία. Απολλύει τον υποστατικό τρόπο ύπαρξής του και αυτό-απαξιώνετε, μεταλλασσόμενος σε ευτελές μαλάκιο. Η κοινωνία εκπίπτει σε αγέλη καλαμαριών. Τροφή, προστασία, αναπαραγωγή … Τροφή, προστασία, αναπαραγωγή …
Η ανθρωποποίηση δεν είναι de facto συνθήκη, ούτε δεδομένη μονολιθική στατικότητα. Είναι δυναμική πορεία αυτογνωσίας. Συναρπαστικός δρόμος ελευθερίας. Εκστατικό ταξίδι αγάπης. Ώστε κάποια στιγμή στο χώρο και το χρόνο, να γίνω, επιτέλους άνθρωπος. Είμαι ον, εν τω γίγνεσθαι, δηλαδή η ανθρωπότητά μου εξελίσσεται. Στο σακίδιο μου έχω ως εφόδιο, πυξίδα και αστρολάβο την ελευθερία. Όταν τη χάσω περιπλανώμαι στο σκοτεινό δαιδαλώδη λαβύρινθο, στον οίκο του μινώταυρου, στον τόπο της απωλείας. Πώς όμως θα μείνω στο δρόμο της ελευθερίας, πώς θα σωθώ απ’ το μινώταυρο, πώς θ’ αποφύγω την έκπτωσή μου σε κεφαλόποδο;
